Պատկերային պատումների ճգնաժամը
Հայկ Սարգսյան
Սիրելի՛ Բոտա
Գուտու Պարենտիի վերջին «Արտասովոր արահետ» ֆիլմում ռեժիսորը վերադառնում է իր արմատներին՝ թե՛ թեմայով, թե՛ ֆիզիկապես՝ ստեղծելով մի պատում, որը նույնքան անձնական է, որքան տարօրինակ: Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում Բրազիլիայում Քովիդ-19-ի արագ սրվող ճգնաժամի պայմաններում և հետևում են Դավիդին (Լուկաս Լիմեյր), որ փորձում է կողմնորոշվել ընտանեկան հարաբերությունների դժվարությունների և իր առջև ծառացած էկզիստենցիալ վախի լաբիրինթոսի մեջ:
Լինգա Ակասիուի օպերատորությունն առանձնահատուկ է և որսում է ահարկու անցումը դեպի մեկուսացում և կերպարների շփումների կլաուստրոֆոբիկ մտերմությունը։ Դա ձեռք է բերվում գունային գամմայի օգտագործմամբ, որը ճշգրտորեն ընդօրինակում է ֆիլմի տեսքը՝ օգտագործելով հարուստ մանուշակագույն երանգներ և խունացած ստվերներ։ Այլ տարրեր, ինչպիսին է Տաիս Աուգուստուի դեկորացիայի ձևավորումը, վարպետորեն արտացոլում են այն կոնֆլիկտները, որոնց միջով անցնում է Դավիդը: Լուկաս Կուելյուի և Պաուլու Գամայի հնչյունային ձևավորումը տպավորիչ է՝ պարուրելով հանդիսատեսին ձայնային լանդշաֆտով, որն ուժեղացնում է ֆիլմից առաջացած անհանգստության զգացումը փորձարարական երաժշտությամբ՝ միաժամանակ առաջարկելով արտատեսարանային հնչյուններ, որոնք փոխարենը ուժեղացնում են մտերմության և հանգստության զգացումը:
«Արտասովոր արահետ»-ի մտերմիկ սյուրռեալիզմից խիստ տարբերվող Երվանդ Վարդանյանի «Օրբիտա»-ն ծավալվում է 44-օրյա պատերազմից հետո. մի շրջան, որ նշանավորվում է հավաքական վշտով: «Մարդկանց գիտակցությունը չէ, որ որոշում է նրանց կեցությունը, այլ նրանց սոցիալական կեցությունն է որոշում նրանց գիտակցությունը»,– մի առիթով ասել է Կառլ Մարքսը: Նույնը վերաբերում է այն մարդկանց, որոնց ներկայացնում է Վարդանյանը։
Ֆիլմի գործողությունները ծավալվում են լքված գործարանում, որի անունով էլ այն կոչվում է։ Սա խորհրդային նկրտումների տպավորիչ մասունք է, որն այժմ օգտագործվում է որպես նարդու արտադրամաս: «Օրբիտա»-ի փոփոխությունը խորապես խորհրդանշական է թվում՝ արտացոլելով փխրուն անկախությունն ու կայուն առասպելները, որոնք ամուր արմատավորված են հայերի հոգում ինչպես նարդու խաղատախտակների վրա փորագրված բարդ նախշերը: Վարդանյանի պատումը լիովին ներկայացնում է «լավ տղային». ռուսական օրենքով գողերի ենթամշակույթից ժառանգված դասական կերպար, որը զգալի ազդեցություն է ունեցել հայկական արքետիպի վրա: Ֆիլմի լեզուն բարբառային է՝ բնորոշ անապահով խավին, և արտացոլված է նաև սաունդթրեքում. երգերը, որոնք մենք լսում ենք ամբողջ ընթացքում, հիմնականում՝ ռաբիս ժանրից, մշակութային խորհրդանիշներ են, որոնք հաճախ կապված են ստորին դասակարգի և հեդոնիստական հաճույքների նրա ձգտման հետ: Այնուամենայնիվ, թեև Վարդանյանը փորձում է մարդկայնացնել իր կերպարներին, ֆիլմը հաճախ ներկայացնում է նրանց միաչափ՝ շարունակելով գոյություն ունեցող կարծրատիպերը՝ դրանք կոտրելու փոխարեն։ Թեև կերպարները վառ են ներկայացված, հաճախ վերածվում են արքետիպերի, որոնք շարունակում են նախկինում գոյություն ունեցող որոշ համոզմունքներ: Վարդանյանից երեք տարի պահանջվեց իր ֆիլմը նկարահանելու համար, սակայն «Օրբիտա»-ում կերպարների զարգացումը նկատելիորեն բացակայում է։ Երբ հրաժեշտ ենք տալիս նրանց, նրանք գրեթե նույնն են, ինչ ամենաառաջին կադրերում էին: Չնայած դրան՝ «Օրբիտա»-ն գեղեցիկ կերպով պատկերում է էությունը համայնքի, որի անդամները կապված են միասին կրած դժվարությունների և կարճատև ուրախության պահերի թելերով։
Հուսով եմ, որ «Ոսկե ծիրան»-ը քեզ համար էլ նույնքան բացահայտումներով լի և ոգեշնչող էր, Բոտա:
Հայկ
Հայկ Սարգսյան
Սիրելի՛ Բոտա
Գուտու Պարենտիի վերջին «Արտասովոր արահետ» ֆիլմում ռեժիսորը վերադառնում է իր արմատներին՝ թե՛ թեմայով, թե՛ ֆիզիկապես՝ ստեղծելով մի պատում, որը նույնքան անձնական է, որքան տարօրինակ: Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում Բրազիլիայում Քովիդ-19-ի արագ սրվող ճգնաժամի պայմաններում և հետևում են Դավիդին (Լուկաս Լիմեյր), որ փորձում է կողմնորոշվել ընտանեկան հարաբերությունների դժվարությունների և իր առջև ծառացած էկզիստենցիալ վախի լաբիրինթոսի մեջ:
Լինգա Ակասիուի օպերատորությունն առանձնահատուկ է և որսում է ահարկու անցումը դեպի մեկուսացում և կերպարների շփումների կլաուստրոֆոբիկ մտերմությունը։ Դա ձեռք է բերվում գունային գամմայի օգտագործմամբ, որը ճշգրտորեն ընդօրինակում է ֆիլմի տեսքը՝ օգտագործելով հարուստ մանուշակագույն երանգներ և խունացած ստվերներ։ Այլ տարրեր, ինչպիսին է Տաիս Աուգուստուի դեկորացիայի ձևավորումը, վարպետորեն արտացոլում են այն կոնֆլիկտները, որոնց միջով անցնում է Դավիդը: Լուկաս Կուելյուի և Պաուլու Գամայի հնչյունային ձևավորումը տպավորիչ է՝ պարուրելով հանդիսատեսին ձայնային լանդշաֆտով, որն ուժեղացնում է ֆիլմից առաջացած անհանգստության զգացումը փորձարարական երաժշտությամբ՝ միաժամանակ առաջարկելով արտատեսարանային հնչյուններ, որոնք փոխարենը ուժեղացնում են մտերմության և հանգստության զգացումը:
«Արտասովոր արահետ»-ի մտերմիկ սյուրռեալիզմից խիստ տարբերվող Երվանդ Վարդանյանի «Օրբիտա»-ն ծավալվում է 44-օրյա պատերազմից հետո. մի շրջան, որ նշանավորվում է հավաքական վշտով: «Մարդկանց գիտակցությունը չէ, որ որոշում է նրանց կեցությունը, այլ նրանց սոցիալական կեցությունն է որոշում նրանց գիտակցությունը»,– մի առիթով ասել է Կառլ Մարքսը: Նույնը վերաբերում է այն մարդկանց, որոնց ներկայացնում է Վարդանյանը։
Ֆիլմի գործողությունները ծավալվում են լքված գործարանում, որի անունով էլ այն կոչվում է։ Սա խորհրդային նկրտումների տպավորիչ մասունք է, որն այժմ օգտագործվում է որպես նարդու արտադրամաս: «Օրբիտա»-ի փոփոխությունը խորապես խորհրդանշական է թվում՝ արտացոլելով փխրուն անկախությունն ու կայուն առասպելները, որոնք ամուր արմատավորված են հայերի հոգում ինչպես նարդու խաղատախտակների վրա փորագրված բարդ նախշերը: Վարդանյանի պատումը լիովին ներկայացնում է «լավ տղային». ռուսական օրենքով գողերի ենթամշակույթից ժառանգված դասական կերպար, որը զգալի ազդեցություն է ունեցել հայկական արքետիպի վրա: Ֆիլմի լեզուն բարբառային է՝ բնորոշ անապահով խավին, և արտացոլված է նաև սաունդթրեքում. երգերը, որոնք մենք լսում ենք ամբողջ ընթացքում, հիմնականում՝ ռաբիս ժանրից, մշակութային խորհրդանիշներ են, որոնք հաճախ կապված են ստորին դասակարգի և հեդոնիստական հաճույքների նրա ձգտման հետ: Այնուամենայնիվ, թեև Վարդանյանը փորձում է մարդկայնացնել իր կերպարներին, ֆիլմը հաճախ ներկայացնում է նրանց միաչափ՝ շարունակելով գոյություն ունեցող կարծրատիպերը՝ դրանք կոտրելու փոխարեն։ Թեև կերպարները վառ են ներկայացված, հաճախ վերածվում են արքետիպերի, որոնք շարունակում են նախկինում գոյություն ունեցող որոշ համոզմունքներ: Վարդանյանից երեք տարի պահանջվեց իր ֆիլմը նկարահանելու համար, սակայն «Օրբիտա»-ում կերպարների զարգացումը նկատելիորեն բացակայում է։ Երբ հրաժեշտ ենք տալիս նրանց, նրանք գրեթե նույնն են, ինչ ամենաառաջին կադրերում էին: Չնայած դրան՝ «Օրբիտա»-ն գեղեցիկ կերպով պատկերում է էությունը համայնքի, որի անդամները կապված են միասին կրած դժվարությունների և կարճատև ուրախության պահերի թելերով։
Հուսով եմ, որ «Ոսկե ծիրան»-ը քեզ համար էլ նույնքան բացահայտումներով լի և ոգեշնչող էր, Բոտա:
Հայկ