ԺՅՈՒՐԻՆԵՐ
2023

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՄՐՑՈՒՅԹԻ ԺՅՈՒՐԻ

ԼԱՎ ԴԻԱՍ

Ֆիլիպիններ

Լավրենտե Ինդիկո Դիասը ծնվել է 1958-ին: Ֆիլիպինցի ռեժիսոր և նախկին կինոքննադատ:  Ծնվել է 1958-ին: Տնտեսագետի կրթություն է ստացել Կոտաբատոյի «Նոտր Դամ» համալսարանում: Մի շարք ռեկորդային երկար խաղարկային ֆիլմերի հեղինակ Դիասը հայտնի է որպես դանդաղ կինո շարժման գլխավոր դեմքերից մեկը: Թեև ֆիլմեր է նկարահանում 90-ականների վերջից, հանրային մեծ ուշադրության չի արժանացել Ֆիլիպիններից և փառատոնային շրջանակներից դուրս մինչև 2013-ին էկրան բարձրացած «Նորտե. պատմության ավարտը» ֆիլմը, որն ընդգրկվել է Կաննի ՄԿՓ-ի «Հատուկ հայացք» ծրագրում: Դրան հաջորդած երեք ֆիլմերն արժանացել են քննադատների ուշադրությանն ու բազմաթիվ մրցանակների. «Նախորդից» աշխատանքը 2014-ին Լոկառնոյի ՄԿՓ-ում «Ոսկե ընձառյուծ» է շահել, ինչպես նաև «Լավագույն ռեժիսոր» անվանակարգում առաջադրվել  Ասիական կինոմրցանակաբաշխությանը, «Օրորոցային վշտալի գաղտնիքին» ֆիլմը (2016) Բեռլինի ՄԿՓ-ում մրցակցում էր «Ոսկե արջի» համար և շահեց Ալֆրեդ Բաուերի անվան «Արծաթե արջ», իսկ «Հեռացած կինը» (2016), որ ներկայացված էր Վենետիկի ՄԿՓ-ում, արժանացավ «Ոսկե առյուծի»:  Դիասի նախավերջին ֆիլմը՝ «Սատանայի ժամանակը», 2018-ին Բեռլինի ՄԿՓ-ի մրցութային ծրագրում էր և լավագույն ֆիլմ ճանաչվեց Կարտախենայի ԿՓ-ում («Գոհարներ» ծրագիր):  Լավ Դիասը բազմաթիվ միջազգային պարգևներ է վաստակել: Նրա գործերը հաճախ են անդրադառնում Ֆիլիպինների ներկա սոցիալական և քաղաքական վիճակին վերաբերող խնդիրներին: Դիասը նաև Ֆիլիպինների Պալանկայի անվան գրական մրցանակաբաշխության բազմակի դափնեկիր է: 2008-ին նրա «Մելամաղձ» ֆիլմը Վենետիկի ՄԿՓ-ում արժանացավ «Հորիզոններ» ծրագրի մրցանակին: 2011-ին Դիասը դարձավ  Միջազգային կինոհիմնադրամի տնօրենների վարչության անդամ՝ նույն տարի Վենետիկի ԿՓ վերադառնալով «Ծնունդների հարյուրամյակ» ֆիլմով, որն արժանացել է նաև «Սինեմանիլա» ՄԿՓ-ի ժյուրիի գլխավոր մրցանակին: Հաջորդ տարի Դիասի  «Ֆլորենտինա Ուբալդո» ֆիլմին (2012) Չոնջուի ՄԿՓ-ում շնորհվեց լավագույն ասիական ֆիլմի համար սահմանված մրցանակը: Դիասը նկարահանել է քրեական պատմություններ, ուրվականներին առնչվող պատումներ և մի մյուզիքլ: 2014-ին նա արժանացել է Նիդերլանդների Քլաուս իշխանի մրցանակին: 2017-ին Լավ Դիասն Ամերիկյան կինոակադեմիայի անդամ դառնալու հրավեր է ստացել:

ԻՆՆԱ ՍԱՀԱԿՅԱՆ

Հայաստան

Ավելի քան տասնհինգ տարի ռեժիսոր և պրոդյուսեր Իննա Սահակյանը կյանքի է կոչել լիամետրաժ վավերագրական ֆիլմեր, փաստագրական շարքեր և կարճամետրաժներ որոնք ներկայացվել են միջազգային ասպարեզում։ Նա ուշադրություն է դարձնում չպատմված և մոռացված պատմություններին՝ մարդկայնության բնույթը հետազոտելով մտերմիկ ու նորարարական ֆիլմերի ստեղծումով։ Սահակյանի լիամետրաժ դեբյուտը, որի համառեժիսորն է Արման Երիցյանը, «Հայաստանի վերջին լարախաղացը» մրցանակակիր ֆիլմն է (2010)։ Վերջերս նա ավարտել է «Մելը», որը պատմում է հայաստանցի տրանսգենդեր ծանրամարտիկի մասին։ Իսկ Հայոց ցեղասպանությունից փրկված, հետագայում հոլիվուդյան վաղ շրջանի աստղ Ավրորա Մարտիկանյանի մասին պատմող նրա անիմացիոն վավերագրական աշխատանքը՝ «Ավրորայի լուսաբացը» (2022), դարձել է փառատոնային ֆավորիտ և ցուցադրվել ավելի քան 40 փառատոնում՝ մի շարք պարգևներ շահելով, որոնց թվում են Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան կինոմրցանակը լավագույն անիմացիոն ֆիլմի համար (2022), Movies that Matter ԿՓ-ի Հատուկ մրցանակն ու Հանդիսատեսի մրցանակը (2023), Ամստերդամի վավերագրական կինոյի (IDFA) և Animation Is Film փառատոների (2022) Հանդիսատեսի մրցանակը, Ժնևի ՄԿՓ-ի և Մարդու իրավունքների ֆորումի Մեծ մրցանակը (2023): Իննա Սահակյանը նաև «Մեկ, երկու, երեք» և «Donkeymentary» վավերագրական ֆիլմերի պրոդյուսերն է:

ԿԼԵՐ ՍԻՄՈՆ

Ֆրանսիա

Կլեր Սիմոնը կինո է եկել մոնտաժի միջոցով։ Նրա «Զվարճանքներ» և «Ամեն գնով» ֆիլմերը, որոնք ցուցադրվել են կինոթատրոններում, դարձել են ֆրանսիական վավերագրական կինոյի հեղափոխության մի մասը։ Այդ ժամանակից ի վեր նա հերթագայել է վավերագրական ու խաղարկային կինոն: Կլեր Սիմոնը կերպարներին նկարահանում է որպես հերոսների՝ «Զվարճանքներ»-ի մանուկներին, «Ամեն գնով»-ի լարված շեֆին, «Այլապես այո»-ի երեխաներ առևանգողին, «Այրվում է» ֆիլմի հրդեհող աղջկան, կանանց սիրահարված Միմիին, ընտանիքի պլանավորման խորհրդատու Նատալի Բային, Ռեդա Քաթեբի հանդեպ կրքով բռնված Նիկոլ Գարսիային «Հյուսիսային կայարան»-ում, Ստեֆանիին, որն իր հմայքներն է վաճառում անտառներում, երիտասարդներին, որոնք գրոհում են ամրության վերածված Femis կինոդպրոցը, Հյուգոյի նման դպրոցականներին, որոնք լալիս են իրենց ընտանիքների լռության պատճառով, նպարավաճառի որդուն և ժամանակակից գյուղապետին, Մարգըրիտ Դյուրասի հարցաքննվող սիրեկան Յան Անդրեային… Եվ կնոջ մարմնի վիպերգը… Վավերագրական թե գեղարվեստական ֆիլմ լինի, հարցը մեկն է. ի՞նչ է պատմությունը: Կյա՞նք։ Միաժամանակ Կլեր Սիմոնը դասավանդել է Փարիզ 8 և Փարիզ 7 համալսարաններում, Varan-ի կինոարվեստանոցներում և ղեկավարել Femis-ի ռեժիսուրայի բաժինը։

ԲԵՐՆԴ ԲՈՒԴԵՐ

Գերմանիա

Ծնվել է 1964-ին: Քաղաքագիտություն է ուսանել Բեռլինի ազատ համալսարանում, անկախ համադրող է և կինոլրագրող: 2015-ից Քոթբուսի արևելաեվրոպական կինոյի փառատոնի ծրագրերի տնօրենն է, Բեռլինի ՄԿՓ-ի «Ֆորում» ծրագրի և Սկոպյեի Cinedays ԿՓ-ի ծրագրերի խորհրդատուnն: 2021-ից Բուդերը նաև Բեռլինյան Բրանդենբուրգի հրեական ֆիլմերի փառատոնի ծրագրերի տնօրենն է։ Նախկինում նա եղել է Քոթբուսի հետ կապված Արևելք-Արևմուտք համատեղ արտադրության շուկայի ղեկավարը, Բեռլինի «Բաբելոն» արվեստի տան ծրագրերի տնօրենը և տարբեր կինոփառատոների ծրագրերի խորհրդատուն (Պրիշտինայի ԿՓ, Պրիշտինաայի Skena-Up կինոյի և թատրոնի փառատոն, goEast ԿՓ, Նոյբրանդերբուրգի dokumentArt ԿՓ, Բեռլինի Թուրքական կինոշաբաթ, Զագրեբի ԿՓ): Բերնդ Բուդերն աշխատում է նաև որպես կինոլրագրող։

ՌԱՅԵԴ ՖԱՐԻԶԱԴԵ

Իրան

Իրանի Մաշհադ քաղաքում ծնված Ռայեդ Ֆարիզադեն Տնտեսագիտություն և գերմանական գրականություն է ուսումնասիրել Թեհրանի համալսարանում և համեմատական գրականագիտություն՝ Վիեննայի համալսարանում։ Ֆարիզադեն փիլիսոփայության և գրականության դոկտորի աստիճան է ստացել Բեռլինի ազատ համալսարանում։ Նա Բեռլինի հումանիտար գիտությունների գերմանա-ասիական շրջանավարտների խմբի ավագ գիտաշխատող էր: 2012 թ․ սկսած՝ Ֆարիզադեն փիլիսոփայություն և գերմանական գրականություն է դասավանդում, որպես Թեհրանի Շահիդ Բեհեշթի համալսարանի հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետի անդամ։

ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱՅՆԱՊԱՏԿԵՐ

ՍԵՐԳԵՅ ԴՎՈՐՑԵՎՈՅ

Ղազախստան

1982-ին ավարտել է Կրիվոյ Ռոգի ավիացիոն ուսումնարանը, 1988-ին՝ Նովոսիբիրսկի էլեկտրոտեխնիկական ինստիտուտը: 1990-ին ընդունվել է Ռեժիսորական բարձրագույն դասընթաց: «Երջանկություն» կարճամետրաժ կուրսային և «Հացի օր» դիպլոմային աշխատանքներն արժանացել են մի շարք միջազգային մրցանակների: 2008-ին նկարահանած «Տյուլպան» ֆիլմին շնորհվել է Կաննի «Հատուկ հայացք» ծրագրի Գլխավոր մրցանակը: «Այկան» 2018-ին Կաննի փառատոնի հիմնական մրցույթին մասնակցելուց և Կնոջ լավագույն դերակատարման համար մրցանակ շահելուց հետո ընդգրկվել է «Օսկար»-ի հավակնորդների կարճ ցանկում:

ԿԱՐՄԵՆ ԳՐԵՅ

Նոր ԶԵլանդիա

Նորզելանդացի Կարմեն Գրեյը արվեստի անկախ լրագրող է, քննադատ և կինոծրագրող, որն այժմ բնակվում է Բեռլինում: Հրապարակումներ է արել The New York Times, The Guardian, Sight & Sound, Criterion, Art Review, Screen պարբերականներում և MUBI-ում՝ հաճախ կենտրոնանալով Արևելյան Եվրոպայի, Բալկանների և Կովկասի վրա: Գրեյը The Film Verdict առևտրային ամսագրի քննադատ է և Լոնդոնի Dazed & Confused ամսագրի նախկին կինոխմբագիր, Բեռլինի ՄԿՓ-ի «Սերունդ» բաժնի, Winterthur կարճամետրաժ ֆիլմերի ՄՓ-ի և Լոնդոնի Open City Docs-ի ընտրող հանձնաժողովների անդամ, First Cut Lab-ում և Գվադալախարայի (Մեքսիկա) Doculab-ում նախագծերի ու փառատոնի ռազմավարության և ֆիլմերի մոնտաժային փուլի խորհդատու։

ՄԱՅՔԼ ԳՅՈՒՐՋՅԱՆ

ԱՄՆ

Ամերիկահայ դերասան, ռեժիսոր և գրող: Ծնվել և մեծացել է Սան Ֆրանցիսկոյի ծոցի շրջանում: «Դեյվիդի մայրը» հեռուստաֆիլմում լավագույն երկրորդական դերի համար արժանացել է «Էմի» մրցանակի: Հայտնի է նաև «Ոսկե գլոբուս» շահած «Հինգով հրավերք» սերիալում, ինչպես նաև պաշտամունքային դարձած «Սոլթ Լեյք Սիթիի փանքը» ֆիլմում խաղացած դերերով: Վերջերս ընկերակցել է Ռոբերտ Դե Նիրոյին «Մեծ ստախոսը» հեռուստաֆիլմում: Նկարահանվել է նաև «Լրավաճառները», «Չապլին», «Ընդմիշտ երիտասարդ», «Հեռանալով Լաս Վեգասից», «Հորդ անձրև», «Անպարտելիները», «Լուցիֆեր», «Ծածուկ գործեր», «Խաբիր ինձ», «Տունը», «Վանականը», «Հանցանքի վայրը», «Առանց հետքի» և այլ կինոֆիլմերում ու հեռուստաֆիլմերում: Որպես թատրոնի դերասան արժանացել է մի շարք մրցանակների, այդ թվում՝ «LA Weekly»-ի մրցանակին՝ որպես «Մոդիլիանի» ներկայացման լավագույն գլխավոր դերակատար, Լոս Անջելեսի քննադատների մրցանակին՝ որպես «Խելագարություն մարիխուանայից» մյուզիքլի պարերի բեմադրիչ: Վերջերս Գուրջյանը հանդես է եկել Բերքլիի խաղացանկային թատրոնում՝ մասնակցելով Դանիել Հենդլերի (Լեմոնի Սնիքեթ) «Երևակայական մխիթարանք» պիեսի համաշխարհային պրեմիերային: Որպես ռեժիսոր միջազգային ճանաչման է արժանացել «Պատրանք» լիամետրաժ ֆիլմով, որտեղ հանդես է եկել Հոլիվուդի լեգենդ Քըրք Դագլասի կողքին: 2016-ին լույս է տեսել Գուրջյանի առաջին վեպը՝ «Ինչ է թաքնված աստղի տակ» վերնագրով:

FIPRESCI ԺՅՈՒՐԻ

ՎԵՐՈՆԻԿԱ ԶԱԿՈՆՇԵԿ

Սլովենիա

Վերոնիկա Զակոնշեկը կանոնավոր տպագրվում է Kino!, Dialogi և Ekran ամսագրերի հետ, ինչպես նաև՝ ազգային Dnevnik օրաթերթի կինոմեկնաբանն է։ Մշտապես համագորցաքցում է Սլովենիայի Animateka և Kino Otok փառատոներին, նաև Սլովենական ֆիլմ փառատոնի ընտրական հանձնաժողովի անդամ է։ Ներկայումս Սլովենական կինոքննադատների ասոցիացիայի նախագահն է և FIPRESCI անդամ։

ՎԱՆԴԱ ԲԵՆՋԵԼՈՒԼ

Շվեդիա

Վանդա Բենջելուլը կինոքննադատ է, սցենարիստ, կինոռեժիսոր, ինչպես և հեռուստատեսային պրոդյուսեր, որն ամեն շաբաթ ֆիլմեր է գրախոսում շվեդական ամենամեծ առավոտյան թերթի՝ «Դագենս Նյուհեթեր»-ի և Շվեդական 4-րդ ալիքի համար:

ԱՆՈՒՇ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

Հայաստան

Սցենարիստ, գրող, դասախոս, նկարիչ։ Ծնվել է 1967-ին Լենինգրադում (այժմ՝ Սանկտ Պեերբուրգ) ճարտարապետի ընտանիքում։ 1977-ին հոր հետ տեղափոխվել է Երևան։ Բարձրագույն կրթություն է ստացել Սանկտ Պետերբուրգի թատերական ակադեմիայում (թատրոնի պատմություն և տեսություն), Կինոյի և հեռուստատեսության համալսարանում (ռեժիսուրա)։ 2011-ին ուսանել է Նյու Յորքի կինոակադեմիայում։ Աշխատել է «Լենֆիլմ» և «Լենդոկ․ բաց ստուդիա», ինչպես նաև Հայաստանի և Ռուսաստանի այլ կինոստուդիաներում։ Ավելի քան երեսուն ֆիլմի ռեժիսոր է և վեց գրքերի հեղինակ։ Նրա աշխատանքում հատուկ տեղ են զբաղեցնում կինոյի պատմությանը և տեսությանը վերաբերող գիտական հետազոտությունները։ Գրքեր է գրել «Լենֆիլմ» կինոստուդիայի սկզբնական շրջանի («Թղթե գուրգուրանքներ») և հայկական կինոյի հիմնադիր Դանիել Դզնունու մասին («Մի մատնության պատմություն»)։ Որպես նկարիչ մասնակցում է ցուցահանդեսների։ Նաև կրթական ծրագրերի է մասնակցում Սանկտ Պետերբուրգի Վլադիմիր Պրոպի կենտրոնում և Երևանի Միրզոյան գրադարանում, որտեղ բաց դասախոսություններ է կարդում ժամանակակից կինոյի տեսության մասին։ Նրա հետազոտությունների կարևորագույն թեմաներից մեկը առօրյայում արտացոլվող իմաստային սխեմաների և տեսողական պատկերների ձևավորումն է։ Այժմ աշխատում է Հայաստանի ազգային կինոակենտրոնում։